شیر اطمینان (رلیف ولو)

شیر اطمینان یا ریلیف ولو یکی از وسایل ایمنی است که در صنعت تاسیسات مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد این محصول جلوگیری از قرار گرفتن تجهیزات، لوله‌ها، شیرآلات، مخازن و… در شرایط فشار بیش از حد است و در خطوط انتقال کاربرد دارد. این شیر دستگاهی است که با یک فنر بسته شده و وقتی که فشاری به پشت شیر می‌رسد، به سرعت باز می‌شود.

در اینجا بهتر است از تعریف استاندارد API 520 Part 1 كه بسیار معتبر است وام بگیریم و برای تعریف صحیحی از این شیر بگوییم: یک شیر اطمینان شیری است كه توسط یک فنر بسته شده است و با رسیدن فشار پشت شیر به یک فشار استاتیکی مشخص عمل كرده و به سرعت باز می‌شود. که به اين عمل POP كردن شیر می‌گویند.

این ابزار با حروف اختصاری PCV که مخفف Pressure Control Valves است شناخته می‌شود و نام دیگر آن فشارشکن است که با توجه به تعریفی که ارائه دادیم، این نام بسیار برازنده‌ی این محصول است. برای دانستن نکات و مطالب بیشتر تا انتها همراه ما باشید.

کاربرد شیر اطمینان

شیرآلات اطمینان در صنایع مهم و زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که از جمله‌ آن‌ها می‌‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• صنایع نفتی
• پتروشیمیایی
• گاز
• تولید نیرو و برق
• صنایع خوراکی غذایی
• نوشیدنی‌ها
• لوازم آرایشی

مزایا و معایب شیر اطمینان

در ابتدا به بررسی مزایای شیر اطمینان می‌پردازیم:

• این شیرآلات دارای جنس‌ها و متریال‌های متنوعی هستند.
• سازگاری بسیار عالی با مواد شیمیایی
• امکان کار در دماهای بالا
• دارای ابعاد صحیح و استاندارد لوله
• سازگار با انواع مختلف محیطی

معایب شیر اطمینان

• متاسفانه امکان نشتی وجود دارد
• برای عبور جریان، نیاز به طی کردن مسیر زیادی است.
• نسبت به تغییرات ابتدایی فشار و بالا پایین شدن آن می‌تواند آسیب‌پذیر باشد.
• همچنین گاهی به مقدار فشار و اندازه فشار نیز حساس است.

انواع شیر اطمینان

• ریلیف ولو relief vavle (RV): در این نوع از شیر اطمینان فرایند اتوماتیکی توسط فشار، در یک مخزن پر از مایع کار می‌کند که در نهایت وقتی که فشار افزایش چشم‌گیری پیدا می‌کند، این شیر برمی‌گردد.
• سیفتی ولو safety vavlve (SV): در اینجا مانند قبل فرایندی اتوماتیک، فشار روی گاز را تخلیه می‌کند.
• سیفتی ریلیف ولو safety relief vavle (SRV): سیستمی اتومات است که فشار روی گاز و مایع را هر دو خالی می‌کند.
• ریلیف پایلوتی (POSRV): این شیر نیز دارای سیستمی اتومات است که از راه دور توسط پایلوت کنترل می‌شود.
• فشار کم (LPSV): فرایند اتوماتیک فشار روی گاز را خالی می‌کند.
• فشار وکیوم (VPSV): فشار روی گاز را زمانی که افت فشار منفی و یا نزدیک فشار اتمسفر باشد، تخلیه می کند.
• فشار کم وکیوم (LVSPV): فشار روی گاز را زمانی که اختلاف فشار بسیار کم است تخلیه می‌کند.
• کنترل دما: این نوع از شیر اطمینان به دما واکنش نشان می‌دهد. مثلاً در بعضی موارد ممکن است مقداری از مایع در لوله بماند و با بالارفتن دما، حجم آن هم بیشتر شود. این نوع از شیر، در این مواقع کاربرد دارد.
• درون چاهی: این شیر یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین نوع است که برای پروژه‌های بزرگ گازی دریایی استفاده می‌شود. آن را به عمق بیش از صدمتر در چاه وارد می‌کنند و بعد از کنترل دقیق فشار، کار خود را بهره‌برداری و شروع می‌کنند.

و انواع RV – SV – SRVPP – LPSV – BPSV و….

مشخصات فنی شیر اطمینان

بر اساس طراحی API526 مشخصات فنی هر شیر اطمینان به اختصار از قرار زیر است:

• از سایز یک‌دوم و حتی کمتر تا بالای بیست اینچ
• جنس بدنه برنز – برنج – فولاد – استیل
• دارای اتصالات: فلنجی، دنده‌ای، رزوه‌ای
• با اهرم و یا ساده
• متناسب با هرگونه فشار کاری (اتمسفر)
• متناسب برای هرگونه دمای مدنظر شما
• قدرت حرارتی متفاوت

اجزای سازنده شیر اطمینان

• گسکت
• پیچ تنظیم فنر
• کاور
• قفل
• استرن
• واشر فنر
• واشر بالابر
• فنر
• مهره
• فنر
• دیسک آب‌بندی
• اهرم بلندکننده
• بدنه و نشیمن‌گاه
• بونت یا درپوش
• نگهدارنده
• پیچ
• رزوه
• مهره
• درپوش
• پین
• تنظیم‌کننده

نحوه کار شیر اطمینان

همان‌طور که گفتیم برای جلوگیری از افزایش فشار ناگهانی در سیستم‌ها که شامل سیستم‌های گرمایشی، پکیج‌ها، سیستم‌های کارخانه‌ای و…. می‌شوند، سوپاپ اطمینان به عنوان وسیله‌ای کاربردی طراحی شده است.

شیر اطمینان با سیالات متفاوتی سازگاری دارد که به این نکته در بخش مزایا اشاره کردیم. آب، گاز و بخار از جمله این سیالات به شمار می‌آیند. نحوه کار این شیر به این صورت است که وقتی فشار درون سیستم (هر سیستم) افزایش پیدا کرد، این شیر به طور خودکار و با توجه به نوع ساختارش، سریعاً باز می‌شود. این باز شدن سریع باعث می‌شود که لوله‌ها نترکند و آسیبی به سیستم وارد نشود. قاعدتاً این شیرآلات در بخش‌هایی نصب می‌شوند که بیشترین فشار کاری وجود دارد.

در این مطلب سعی شد تمام آنچه نیاز است در مورد شیر اطمینان بدانید گفته شود. البته لازم به ذکر است برای دانستن اطلاعات بیشتر در زمینه فشارهای وارده به شیر و سوپاپ اطمینان، باید تحقیقات بیشتری انجام دهید. اما چیزی که واضح است آن است که برای تصمیم‌گیری و انتخاب، دانستن این مقدار اطلاعات نیز کافی است. امید است که با توجه به اهمیت بالای این شیرآلات و نیاز خودتان، بهترین انتخاب را داشته باشید.